Algemene Rekenkamer wijst Tweede Kamer op obstakels bij uitvoering van de AVG

Problemen bij uitvoeren overheidstaken

In de brief aan de Tweede Kamer noemt de Algemene Rekenkamer (hierna: Rekenkamer) verschillende voorbeelden waarbij de problemen bij de uitvoering van overheidstaken nadelig werkte voor burgers. Zo werden ouderen die onder het bestaansminimum leven er niet op gewezen dat ze recht hebben op een aanvullende uitkering en konden zorgfraudeurs gemakkelijk wegkomen met hun praktijken. Dit omdat gegevenswisseling tussen overheidsorganisaties vanwege de AVG nauwelijks plaatsvond.

Ook werd de bezoekersinformatie van veehouderijen bij corona-uitbraken niet gedeeld. Dit maakte het lastig om te volgen hoe het virus zich verspreidde, terwijl dit zou kunnen helpen om toekomstige uitbraken tegen te gaan.

De Rekenkamer adviseert daarom dat het delen van persoonsgegevens tussen/met overheidsorganisaties beter wettelijk geregeld moet worden en dat er bij wetgeving meer aandacht moet worden besteed aan welke persoonsgegevens overheidsorganisaties nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen.

Creëer tijdig een wettelijke grondslag

In de brief van de Rekenkamer wordt benadrukt dat data en digitalisering kansen bieden voor het functioneren van de overheid en het verbeteren van dienstverlening. Het is daarbij belangrijk om de baten van gegevensverwerking af te wegen tegen de gevolgen voor de privacy van burgers. Er wordt aanbevolen om in het wetgevingsproces structureel stil te staan bij de vraag welke persoonsgegevens noodzakelijk zijn om te verwerken bij de uitvoering van overheidstaken.

Vooral het delen van persoonsgegevens tussen samenwerkende overheidsorganisaties is vaak onvoldoende wettelijk geregeld. Overheidsinstanties ervaren hierdoor jarenlang problemen. Het creëren van een nieuwe wettelijke basis kan immers jaren duren.

Krampachtige houding door AVG

De angst voor de AVG zorgt er volgens de Rekenkamer ook voor dat verschillende organisaties terughoudend zijn met gegevensverwerking en -deling. Als gevolg hiervan roepen instanties snel dat het delen van gegevens niet mag van de AVG. Daarom wordt ook aanbevolen om kennis over de AVG binnen ministeries en uitvoeringsorganisaties te vergroten.

Een goede omgang met de AVG vraagt namelijk van uitvoeringsorganisaties dat zij voldoende kennis in huis hebben over de bescherming van de privacy van burgers. Uit meerdere onderzoeken van de Rekenkamer blijkt namelijk dat de benodigde gegevensverwerking soms mogelijk is binnen de bestaande regels, maar dat organisaties uit angst voor de AVG zich terughoudender opstellen dan nodig. Gegevensuitwisseling is dan gelet op de AVG wel mogelijk, maar is het bijvoorbeeld verplicht om extra waarborgen aan te brengen (bijvoorbeeld door de gegevens te pseudonimiseren).

Al met al is het dus volgens de Rekenkamer van belang dat de politiek meer aandacht besteedt aan de vraag welke persoonsgegevens in bepaalde gevallen verwerkt mogen worden en dat uitvoeringsorganisaties meer kennis opdoen van de AVG. Een goede balans tussen privacy en uitvoering van overheidstaken kan immers voorkomen dat burgers de dupe worden van uitvoeringsproblemen bij overheidstaken.